škART REZIDENT

škART REZIDENT je program umjetničkih rezidencija koje je 2021. pokrenulo nevladino udruženje ŠkArt iz Tivta sa ciljem edukacije i mentorstva umjetnika i aktivista koji žele da djeluju u oblasti angažovane umjetnosti. Na programu učesnici imaju priliku da kroz teorijski i praktičan rad razmatraju aktuelna društveno politička pitanja, i ponude svoje zajedničko viđenje/ rješenje problema kroz svoje radove koje razvijaju na rezidenciji uz podršku mentora i predavača.  

Prvi program rezidencija realizovan je u periodu 19-23. avgust 2021. u hotelu Kamelija u Tivtu kroz set predavanja, radionica i 3 izložbe. Projekat je finansiran sredstvima dobijenim putem konkursa Opštine Tivat za raspodjelu sredstava za nevladine organizacije za 2021. godinu, kao i podrškom Turističke organizacije Tivat, i JP Vodovod i kanalizacija Tivat. Svi iznešeni stavovi u projektu su isključivo stavovi autora projekta i ne održavaju stavove donatora.

Prva izložba je održana na kraju samog programa 22. avgusta, u ambijentu hotela Kamelija; druga je bila dio umjetničkog programa  Tivat World Music festivala 10. septembra na sceni Atrijum Buća u Centru za kulturu Tivat u saradnji sa NVU Fluid Drum iz Tivta; radovi su bili prikazani i 19. oktobra u glavnom gradu u kulturnom centru 201engagingspace u saradnji sa NVU 201 iz Podgorice. 

 

Kada govorimo o savremenoj umjetnosti ne možemo da preskočimo umjetničke prakse koje se stvaraju u odnosu na društveno političke i etičke okvire i koje se usko vezuju za okruženje u kojem nastaju. Angažovana umjetnost u najčešćem slučaju nastaje kao proizvod/ reakcija na to okruženje kako bi ukazala na probleme i pitanja društvene stvarnosti i ponudila moguća rješenja/ apelovala/ dovela do promjene/ podigla svijest o društvenoj pojavi i uključila zajednicu. Mnogi smatraju da umjetnost današnjice mora imati ulogu kritičara društva, posebno u kapitalizmu u kojem živimo. Filozof Teodor Adorno pisao je da je (moderna) umjetnost društvena antiteza; upravo iz te pozicije umjetnosti stvara se njena autonomija, koja je neophodna da bi umjetnost ostvarila ulogu kritičara. Autentično umjetničko djelo postiže vrijednosnu istinu” jer nam ukazuje na protivurječnosti unutar društva. Da bi umjetnost nosila ulogu kritičara okruženja ona mora biti autonomna odnosno nezavisna i odvojena od nosilaca moći. Sa druge strane, postoje i oni koji umjetnost cijene isključivo kao umjetnost radi same sebe i sa nipodaštavanjem gledaju na društveno angažovana djelovanja u okvirima savremene umjetnosti.  

 Kako posmatrati umjetnost današnjice? Kada se i koliko treba uključiti, reagovati, aktivirati? Da li umjetnost može postojati odvojeno od društvenih dešavanja, posebno danas kada nikada nije bilo jednostavnije izraziti svoje mišljenje a da ono može odjeknuti globalno? Da li je larpurlartizam jedina opravdana teorija o umjetnosti? Ko se može nazvati angažovanim umjetnikom i kako se to postaje? Kako obezbijediti autonomiju? 

Zdrava / Gotova

Performans Zdrava/gotova je multimedijalni rad čija je težnja da dugo potiskivanu i nedovoljno ispoljenu impresiju ženskog principa izrazi sinestezijom različitih umjetničkih formi. Služeći se kadrom, riječju, bojom i sveukupnom atmosferom, govori o ulozi žene čiji je arhetip zamijenjen predrasudom. Kao odraz ovog fenomena odjekuje ljubičasti stih prožet krupnim kadrom – “Zdrava sam i gotov. a”

Performeri/ Performance artists: Branka Marković, Teodora Kipa
Video: Katarina Cimbaljević 
Text: Teodora Kipa 
Dizajn zvuka/ Sound design: Marija Mitrović 

ĆUTI

Grad, bio metropola ili običan gradić, sinonim je za buku. Sa druge strane, sve više bivamo prisutni u prigušenom stanju svijesti koje romantizuje dokolicu, a koju često izjednačavamo sa hedonizmom, opravdavajući je kao liniju manjeg otpora. Da li smo toliko zaglavili u ovom arhaizmu koji ustaljeno poistovjećujemo sa odsustvom osjećaja odgovornosti, a koji se često manifestuje kao valjan i podnošljiv? Da li zapravo ovu pojavu usklađujemo sa definicijom mira? Odredište ovog rada jeste nagovještaj da je dokonarija buđava, štetna, zagađujuća i hijerarhijski jako bliska bilo kom bržem tempu života.  Životna sredina nužno ne diktira znak jednakosti sa realitetom individualnog ljudskog bioritma, već ga skrnavi. Zato, ovih 16 naizgled običnih svakodnevnih radnji zabilježenih specifičnim vizuelno-zvučnim efektom, vrše agresiju nad publikom simulirajući utisak društvene zasićenosti.  

Autori: Itana Vukosavljević, Pavle Korać 

fully_automated_luxury_society [20**]  

I mimesis in distorted time  

II consume again. consume better  

III how to cyber yourself completely 

With the digital revolution, luxury companies have shifted focus from excellence, expensiveness, timelessness to authenticity, pleasure and experience to impact their new target costumer – fully automated luxury human.  

In my audio-visual project I focus on three aspects of the ”new normality” that are mimesis, empty consumerism and also a cybernetic communism invented by A. Bastiani. Within digital sound synthesis and audio-textual visualisation  my project offers different perception of these aspects. Instead of the process of imitating, mimesis is presented as the process of re-shaping and re-creating. While constant consuming or instant happiness is auralized within  ready-made tracks in distorted time, cyborgism musically shapes the end of human work but also the end of capitalism itself.   

Autor: Marija Mitrović 

Umjetnik u izolaciji (Artist in isolation) 

Osnovni motiv rada vezan je za metode pročišćenja koje umjetnik u izolaciji primjenjuje na sebe. Umjetnik bira način na koji koristi okolnosti suzbijene društvene interakcije, koji korespondira sa njegovim pozivom. Okretanjem k sebstvu, kao izvoru umjetničkog djelovanja, ritualizuje svakodnevne aktivnosti u cilju ostvarenja prisutnosti u sadašnjem trenutku. Time se otvara ka idejama koje dolaze iz individualnog i kolektivnog nesvjesnog. Zvučnu dinamiku rada čine polariteti izolovanog i javnog prostora, statičnog i subjektivnog vremena, svjesnosti i odsustva svijesti o sadašnjem. 

Autor: Luka Nešković 

Povratak  

Polazna tačka rada Povratak, izvedenog u formi video instalacije, je pitanje „Kako dostojno nositi slobodu“. Predmeti koji nam naočigled olakšavaju svakodnevno funkcionisanje gotovo neprimjetno komplikuju naše živote: U ubrzanom ritmu XXI vijeka ljudi se udaljavaju od sopstvene prirode. Da li je sloboda moguća bez unutrašnje harmonije i koji je njen ritam? 

Autor: Dubravka Milivojević 
Kamera: Itana Vukosavljević 
Montaža: Jelena Ivančević 

San o utopiji 

San o utopiji je priča o simbolu hotelske arhitekture koja je nadživjela sistem i državu u kojoj je nastala.  

Film otkriva vremenski indentitet hotelskog naselja “Kamelija”, projekat Ahmeta Džuvića koji je dobio ,,Borbinu” nagradu 1967. godine, kroz lične i emotivne doživljaje umjetnika i njihove razgovore sa radnicima i gostima hotela, kao i mještanima.  

Autori postavljaju pitanje da li su davna vremena samo dio prošlosti, i da li je duh življenja i rada ostao isti u skladu sa građevinom? Izmiještajući upotrebni predmet, koji svojom estetikom prevazilazi prvobitnu namjenu, rad ukazuje na odnos savremenog čovjeka sa tišinom nekadašnjeg ideala. 

Autori: Arijana Kadić, Marija Mitrović, Ivan Velimirović, Branka Marković 

Arijana Kadić je rođena 1994. godine u Podgorici 2016. godine završila je osnovne studije na Fakultetu Likovnih umjetnosti na Cetinju, a 2017. specijalističke studije u oblasti grafičkih komunikacija na istom Fakultetu, u klasi prof. mr Ane Matić. Nakon studija započinje svoj profesionalni angažman u Nacionalnoj biblioteci Đurađ Crnojevićna Cetinju, kroz program stručnog osposobljavanja. Trenutno radi kao grafička dizajnerka u Podgorici. Poseban fokus u Arijaninom radu je na angažovanom pristupu grafičkom dizajnu. Koristeći različite tehnike – od analognih, crtačkih, zatim i digitalnih – svoje ideje na određene teme izražava kroz: crtež, kolaže, fotografiju, poster, kinetičku tipografiju, kinetičke postere, animacije… 

Dubravka Milivojević je rođena 1986. godine u Beogradu, a živi u Kotoru. Diplomirala je na  Fakultetu  Likovnih umjetnosti na Cetinju, specijalističke studije odsjek: intermedialno slikarstvo. Nosilac je priznanja grada Cetinja (Trinaesto novembarska nagrada). Član Udruženja Likovnih Umjetnika od 2015. godine. Bavi se slikarstvom, fotografijom, video radom, uključujući plesni performans (takođe je licencirani instruktor Zumbe). Nastavnica je Likovne kulture u OŠ “Nikola Djurković” Kotor i ”Ivo Visin” u Prčnju, s posebnim osvrtom na pristup djijem stvaralaštvu kroz savremene metode. Team building predavačica u oblasti slikarstva i plesa, koncipiranog u formi radionica. Učestvovala je  na više grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu. 

Teodora Kipa je rođena 1996. u Podgorici. 2020-e završava postdiplomske specijalističke akademske studije, odsjek dramaturgija, na Fakultetu dramskih umjetnosti na Cetinju. U toku studija objavljena joj je priča „Napisaću kad majka umre“, u okviru konkursa izdavačke kuće ARTO i publikovana u zbirci “PAF kratke priče”. Njena priča „Rebeka, kći Božija“ osvaja drugo mjesto na konkursu izdavačke kuće KNJIŽEVNE VERTIKALE i time biva uvrštena u zbirci kratkih priča „357“.  Više njenih drama i eseja je objavljeno, a koscenaristkinja je filma „Naročita svojstva“.  U julu 2021. na Kotorskom festivalu pozorišta za djecu osvojila je drugu nagradu za komad „Nemoj, boli me“ koji dobija posebne preporuke za odabir aktuelne teme koja se bavi vršnjačkim nasiljem među osnovcima. Članica je Kulturne Baze „Kunst“. Osvojila je mnogobrojne nagrade na festivalima modernog plesa, i državna je prvakinja u džudou, sa osvojenim mnogobrojnim medaljama na regionalnim takmičenjima.

Itana Vukosavljević je rođena 1999. u Podgorici. Student je Fakulteta dramskih umjetnosti Film i mediji na Cetinju. Svoje iskustvo u oblasti filma stiče na više filmskih festivala i filmskih setova, a posebno interesovanje i talenat razvija u oblasti umjetničke fotografije.  

Branka Marković je rođena 1994. godine u Podgorici. Osnovne studije slikarstva završila je na Fakultetu likovnih umjetnosti na Cetinju, a radila je i kao likovani saradnik- slikar u Srednjoj likovnoj školi „Petar Lubarda“ na Cetinju. Dobitnica je stipendija Erasmus + Mobility Programa za École Supérieure d’Art de Lorraine ÉSAL Metz-Épinal u Mecu, Francuska, i Mimar Sinan za Univerzitet lijepih umjetnosti Studije istorije umjetnosti, u Istanbulu, Turska. Osvojila je 2. nagradu za slikarstvo Florence-Shanghai Prize, na Present Art Festival u u Šangaju. Imala je više samostalnih i kolektivnih izložbi u državi i inostranstvu.  

Ivan Velimirović je rođen 1994. u Podgorici. Završio osnovne studije grafičkog dizajna na Fakultetu likovnih umjetnosti na Cetinju. Radi kao dizajner u marketinškoj agenciji Gondor produkcija. Bavi se fotografijom. Njegove fotografije bile su dio više kolektivnih izložbi.  

Katarina Cimbaljević je rođena 1997. U Novom Sadu. Završila je osnovne studije arhitekture i urbanizma u istom gradu, na Fakultetu tehničkih nauka. Ima više interesovanja i skrivenih talenata, od kojih su video i fotografija primarni fokus.  

Luka Nesković je rođen 1992. godine u Podgorici. Osnove studije međunarodnih odnosa i diplomatije kao i master studije međunarodnih odnosa završio je na Univerzitetu Donja Gorica u Podgorici, na kojem je radio i kao asistent u nastavi na odsjeku Humanističke studije. Istraživač na više evropskih univerziteta uključujući Univerzitet u Salcburgu i Hochschule Furtwangen u Njemačkoj. Trenutno na doktorskim studijama na Eötvös Loránd University u Budimpešti, kao stipendista vlade Mađarske. Njegovi tekstovi u oblasti kulture objavljeni su na nekoliko međunarodnih portala.  

Marija Mitrović rođena 1994. u Baru, je umjetnica i pijanistkinja posvećena izvođenju klavirskog repertoara druge polovine 20. i prve decenije 21. vijeka. Nakon diplomiranja na katedri za klavir Muzičke akademije na Cetinju 2017. godine, u klasi prof. Bojana Martinovića, upisuje master studije u Ljubljani (Slovenija) i Dizeldorfu (Njemačka) kod renomiranog pijaniste i profesora Jan Boguslaw Strobela kao dobititnik evropske stipendije. Pored pijanističkih (solističkih i kamernih) izvođačkih angažmana, bila je i kurator na Jazz Festivalu Ljubljana 2018. i 2019. (projekat ABECEDA pod mentorstvom Dre Hočevara). Osnivačica je i umjetnička direktorrica transmedijalnog projekta Homocordia Disapiens u saradnji sa konzervatorijumom ,,Robert Schumann’’ i Institutom za muziku i medije (Dizeldorf, Nemačka). 2020-e je objavljen njen prvi istraživački rad od strane INSAM-a (Sarajevo, Bosna i Hercegovina) pod nazivom Transmedial (r)evolution: {SinOsc.ar(400, 800, 0, 0.1) multisensory. experience}.play; u kome se bavila razvojem koncepta gesamtkunstwerk u doba digitalne revolucije. Pedagog je u Umjetničkoj školi za muziku i balet ,,Vasa Pavić”, a uz to i kao član ansambla za savremenu muziku Stère u Ljubljani (Slovenija) uz povremene angažmane od strane Crnogorskog Narodnog pozorišta kao pozorišni kompozitor i korepetitor.  

Pavle Korać je student je četvrte godine menamenta umjetničke produkcije i medija na Fakultetu Savremenih Umetnosti u Beogradu. Imao je dvije samostalne likovne izložbe na temu ,,Romansa mjesečarka ,,Treće oko“. Svoje iskustvo u oblasti kinematografije i kulture stiče na raznim filmskim setovima i festivalima (producent diplomskog filma „Sve u svoje vrijeme“ studenta režije Davida Todorovića, i asistent produkcije na filmu „Koraci“ studenta režije Nikole Nikolića, asistent kamere za umjetnički spot „Vice of the saint“..). Režirao je i snimao brojne video vježbe kratke eksperimentalne forme, i jedan kratkometražni film. Radi na snimanju, produkciji i montaži.

Rukovođenje radionicama i uvod u angažovanu umjetnost: Bojana Popadić, ŠkArt, politikolog sa MA Art&Politics na Goldsmiths, University of London. 

Angažovana umjetnost: Tanja Markuš, umjetnica 

Snimanje i post-produkcija: Pavle Simonović, reditelj  

Kulturna baština Tivta- opšte istorijski i etnogfraski osvrt: Igor Lazarević, antropolog i etnolog   

Scenska postavka: Jelena Ivančević, ŠkArt, set dizajner 




Umjetnost je ta koja treba da afirmiše kulturni diverzitet, ističe snagu zajednice, promoviše demokratske ideale, ispravlja nepravdu (Protić, 405). Kao jedna vrsta artivističkog djelovanja postoje umjetnički događaji, festivali ili organizacije na kojima se afirmiše kreativno djelovanje zarad društvene promjene (Protić, 407): takav jedan vid djelovanja pokrenulo je nevladino udruženje ŠkArt iz Tivta, koje već nekoliko godina  razvija i promoviše savremenu umjetnost, i okuplja politikologe, umjetnike, filozofe, arhitekte, koji promišljaju društvenu realnost.  

Pred sobom imate angažovane radove nastale tokom programa umjetničkih rezidencija pod imenom škART REZIDENT u kojem je 10 umjetnika i istraživača u oblasti kulture i umjetnosti različitih profila (slikari, grafičari, politikolozi, arhitekte, muzičari, dramski umjetnici), kreiralo 6 individualnih i/ili grupnih radova kao odgovor na društveno političke teme. Umjetnici su se fokusirali na pitanja i probleme čovjeka u današnjem društvu koji su dio političkog i etičkog okvira. Program rezidencija odvijen je u tivatskom hotelu Kamelija u okviru čijeg je kompleksa održana prva izložba ovih radova. Kamelija je jedno od posljednjih zdanja socijalističke arhitekture za koju je arhitekta Ahmed Džuvić dobio Borbinu nagradu 1967. godine, a tivatske arhitekte pokrenuli su inicijativu Upravi za zaštitu kulturnih dobara za očuvanje ovog spomenika kulture. Arhitektura i ambijent ovog hotela bili su i inspiracija za rad San o utopiji.  

Svi radovi direktno ili indirektno pozivaju na povratak sopstvenim unutrašnjim zakonima i kolektivnom nesvjesnom, dakle na revidiranje akteulnih obrazaca poimanja društva, ponašanja, postojećih (nametnutih) vrijednosti i konvencija- i to ne samo revidiranje već i destrukciju- uništavanje postojećeg ali istovremeno pročišćenje, ponovno rođenje, novi početak.  

ŠkArt je i sam napravio intervenciju koja je zapravo bila simbol programa- crtež bube surlaša, ostavljen na raznim lokacijama- na papiru, odjeći, objektima, ulicama, u virtuelnom svijetu. Crveni palmin surlaš (Rhynchophorus ferrugineus) se na crnogorskom primorju pojavio 2012-e godine i od tada uništio veliki broj palmi;  pretpostavlja se da je došao „u paketu“ sa velikim investicijama- tačnih podataka koliko palmi je uklonjeno a koliko zaraženo nema, a još manje ima odgovornosti (za propust? za pohlepu?). FAO je ovu bubu proglasila globalnom prijetnjom. 

Bojana Popadić 

Za više misli pročitajte naš tekst objavljen nakon rezidencija na portalu Kombinat.